Хөрөнгө оруулагчид

Хөрөнгө оруулагчид ирэх тул бэлтгэл ажил хийж хоол хүнс, ус, нойл, гэр галлаж дулаацуулах гээд бүхэл бүтэн баг томилогдон гарч шаргуу ажилласаны эцэст хөлдүүг гэсгээж бүгдийг бэлэн болгоод байтал зочид ирж хөл үймээн болов. Хэдэн гадаад ноёд дагалдан яваа хүмүүс урлагын тоглолт хийх хэсэг ийм бүрэлдхүүнтэй аж.

Арван хоёр ханатай гэрт болсон хөрөнгө оруулагчдын уулзалтын дараа урлагын тоглолт үзүүлэв. Гадны ноёдод ардын урлагын хэсэгчилсэн үзүүлбэр сонирхуулж мэлмийг нь баясгав. Дараа нь гадаа гарч тэмээ унуулж тойруулах, зураг хөрөгөө татуулцгааж дурсамж үлдээж сэтгэл хангалуун байгаа бололтой сонирхоцгоож байлаа. Үндэсний хоолоор зоог барьж буцахаар хөдлөв. Манайд хөрөнгө оруулж манай баялагийг бидэнд ашиглаж өгөх гэж хөрөнгө босгож байгаа нь энэ юм гэнэ. Манай баялагийг л барьцаалаад хувьцаагаа зарж мөнгө босгож манайхаас олох ашгаасаа тэдэнд ноогдол ашиг өгөх болтой. Ядуугийн зовлоон гэж.

Шуурга

Саяхан говийн онц аюултай бас сонин үзэгдэл, угалз болж өнгөрлөө. Азаар ганц нэг гэр нурсанаас өөр хохирол багатай хоцров. Холын бараа бүү хэл ойрын 10 метрээс цаадах юмс үзэгдэхгүй болтол час улайж харанхуйлдаг аж. Цаг уурын мэдээгээр анхааруулж байсан боловч төвийн бидэнд юуны хамаатайв гээд ойшоогоогүй. Гэр оволзоод, нурахнуу гэлтэй шажигнаж байхад үнэхээр аймаар байлаа. Хажуудах нөхөр маань ээ бурхан минь гэж аргадаж буй айж буй нь илт дуугархыг үзээд барагтайд хулчийдаггүйг нь мэдэх болохоор хүн аргагүйдсэн үедээ л бурхныг дуудаж аврал эрдэг гэдэг нь үнэн ажээ. Хүний хэрээс хэтэрсэн байгалийн давагдашгүй хүч гэж байдаг аж. Төвийн бид ч яахав уруудуулаад алдчих мал гэж санаа зовох биш, гамшигт энэ үзэгдэлд малчид маань хэдэн малаа бүрэн аваад үлдчих гэж амиараа дэнчин тавин хэрхэн тэмцдэг болдоо гэж бодлоо. Бид маханд дуртай хэрнээ малчдын хүнд хөдөлмөрийг ойлгохгүй тэднийг залхуу арчаагүй гэж шүүмжилдэг. Бид хэдий тэднээс мал, мах, сүү цагаан идээ, түүхий эдийг нь худалдаж авдаг ч, мал сүрэг монголын баялаг тул, баялгыг адгуулж өсгөж арчилж байдаг малчидад баярлах ёстой. Нүүдэлчин монголчуудын өлсөж зовж үзээгүй цамаан зан нь малын буяных.

Энергийн төв

Говийн догшин ноён хутагт Данзанравжаагийн үүсгэн байгуулсан хийдийн нэг нь Дорноговь аймгийн төв Сайншандаас баруун урагш 45 км-н зайд байрлах Хамрын хийд юм. Энэ ариун дагшин газрыг одоо нутгийнхан болоод гадныхан дэлхийн энергийн төв гэдгээр нь сайн мэддэг болжээ. Их хутагт маань үзэсгэлэн бүрдсэн хад агуйтай, хайлс бүйлстэй энэ газар бясалгал үйлдэн даяанчлан сууж байсан их эрдэмтэй хүн. Өдгөө гадныхан их ирж сонирхон шүтэж бишрэх, энерги авах, ажил үйлсээ даатгах, буян хураахаар цувах болж. Манай ангийнхан цуглаж нутаг орноо зорин очихдоо энергийн төвөөр орж ажил үйлс, амьдрал бүхнээ даатган сэтгэлээ ариусгаад энерги авч байгаа нь энэ.

Анжи Түчинээ

Миний хүү ой найман сартай аав ээжийгээ баярлуулж том болж байна. Эмээгийн амь эрх гэж жигтэйхэн. Эмээ нь ч дийлдэж хүссэн болгоныг нь өгсөөр манайх хэдэн ч хуванцар шанагаа хагалуулсан юмбэ дээ бүү мэд. Барьж яваад л юу дайралдсанаа цохиод эмээгийн шанага будаа. Яахав тэр зэргийн юмыг том болоод хэд нугалаад төлчинөө гээд эмээ нь ёстой гарзад бодохгүйдээ харин ч. Миний хүү ч эмээдээ дураараа юмаа. Эмээгээ урт насалуулах гэж л миний хүү ирсэн. Эмээ нь ч элгээ дэвтээж ачдаа хоргоддог юм. Цаг наашилж эмээ нь нутаг орноо санаж л байгаа янзтай явах тухай ярьдаг боллоо. Бид ажил төрлөө дагаад хотоос явах аргагүй. Хүн ядарвал ургаа, тураг ядарвал уулаа гэдэг. Нас ахиад ирэхээр хүн нутаг усаа санаж тэмүүлдэг. Ээж минь харин хүүгээ аваад явна гэж дуугарч байсан аваад явах яах вэ өөрийнх нь чадал тэнхээ хүрэхгүй ,бид ч бас хүүгээ өгөөд явуулчиж чадах билүү? Өгч явуулахгүй гэвэл гомдож сүйд болох байхдаа.

Бэлгийн дарамт, хүчирхийлэл

Ажлын байрны бэлгийн дарамт нь албан тушаал, эрх мэдэл, эд материалын болон өөр бусад байдлаар эмэгтэй хүнийг эрхшээлдээ оруулж, тулган хавчиж, бэлгийн хавьтал үйлдэх бэлгийн хүчирхийлэлийн урьдал болдог бөгөөд ихэндээ санасандаа хүрч дуусдаг байна. АНУ-д эмэгтэй ажилтнуудын 21%, эрэгтэй ажилтнуудын 9% өртдөг гэсэн судалгаа байдаг аж. Бэлгийн дотно харилцаанд орох хүслээр эсрэг хүйсийхээ хүнийг дарамталж эхэлдэг. Ар өврөөр нь гарахдаа шунал тачаалтай нүдээр байнга ширтэх албаар харц мөргөлдүүлэх, халамжлах,туслах, секс онигоо ярих, хоолонд даах зэргээр эрхшээлдээ оруулахаар өдөж хоргоож царай өгөхгүй бол, аль үнэлгээ багатай хүнд хэцүү бохир хэсэгт хуваарилан байнга өө сэв эрж дарамтлах ба цаг цалингаар шахаж хавчиж эрхшээлдээ оруулахаар улайрдаг байна. Ажлын байрны бэлгийн дарамт түрэмгийлэлд өртсөн хүмүүсийн аль аль нь сэтгэл санааны болон биеийн эрүүл мэнд, ажлын хамт олонтойгоо хамтран ажиллах чадвар, ажлын талаарх сэтгэл ханамж зэргээрээ хохирдог. Тэгвэл манайд бэлгийн дарамт байна уу? Хэзээ нэгэн цагт нугарч хугаран миний санаснаар болно гэсэн итгэлтэй хүмүүс отож л байдаг ба тэр алсын зорилгыг нь ухаж ойлгохгүй, ойлгосон ч ажилгүй болохоосоо айгаад дарамтанд яваад байдаг хүмүүс байдаг. Бас юуг ажлын байрны бэлгийн дарамт гэх тухай сайн мэддэггүй хүмүүс ч байдаг. Надтай унтая гэж хэлээгүй юм чинь ажлын шаардлага л байх гэхчилэн хүлээж авдаг. Дарамт гэдэгт биед нь санамсаргүй хүрсэн болж хүрэх шүргэх, нууцад халдах, хов живд өртүүлэх, секс онигоо ярих, халамжлах, худлаа өрөвдөх, байнга харц тулгаж ширтэх зэрэг эрхшээлдээ оруулах гэсэн олон арга мэх хэрэглэхийг хэлдэг. Нүүр өгөөгүйнх нь төлөөх өшөө хорслоо өөртэй нь адил хэн нэгнийг илүү нөхцөл боломжоор хангаж, атаархуулах, замаар дарамталдаг байна. Эмэгтэй хүмүүс шударга учир багийн тоглолт нэртэй хуйдалдаанд нь ихэвчлэн хор хүргэж хавчигдаж эхэлдэг байна. Эцэст нь тэднийг тэнэг буюу урт үстэй ухаан нь богино гэх дүгнэлтэд хуйвалдагчид хүрдэг ба багийн тоглолт нэртэй хуйвалдаанаа үргэлжлүүлэхийн тулд гадна үлдээж карьерийг нь эцэслэж холдуулахыг хүсдэг байна.

Амралтын өдөр

Цасан дээр гулган наадах залуусын цоглог дуун цангинаж залуу насны ид хаваа бахадуулан Оюу толгойн залуус амарч байна.

Бид арван дөрөв хоногт нэг удаа амардаг ба сард хоёр удаа гэсэн үг. Оюу Толгойд ажиллаж байгаа монголчууд тэр тусмаа цас мөс ховор говийнхонд амралтын өдрөөр цасан дээр наадах боломж тун ховор. Энэ боломжийг Оюу толгойн удирдлагууд олгох гэж хэдэн шөнө дараалан нойроо хугаслан хиймлээр цас оруулах гэж, техникийн дэвшил ашиглан байж бий болгосон. Зун нь элсний баяр, өвөл нь цасны баяр. Энэ канадчуудаас сурах юм их. Хий хоосон хардахын оронд шинжлэх ухаан техникийн дэвшлийн ололтыг амьдралд яаж нэвтрүүлж хэрэглэдгийг нь сурч үндэсний боловсон хүчинтэй болох тал дээр их хичээмээр. Баялаг бүтээж их хөдөлмөрлөх, ядарсаны эцэст эрүүл агаарт амрах нь баялаг бүтээх эрч хүч.

12 ханатай гэр

Айвонхоу майнзын ерөнхийлөгч ноён Фрийдланд монголд, америкийн нэг мужийн дайны газартай гэж ам алдсан байдаг. Тэрбээр энэ арван хоёр ханатай гэрийг, Ханбогд хайрханы арын үзэсгэлэнт сайхан хадны өвөрт барьж тохижуулан гаднаас ирэх зочид гийчиддээ үзүүлбэр үзүүлэх, цайлж дайлах, монголд оюу толгой гэх асар баялагтай орд газартайгаа сурталчлан хувьцаагаа зарж хөрөнгө босгон хөлжиж тэрбумтан болсон сүйхээтэй эр. Энэ гэрийг, ноёныг эзгүйд нь сахиж байдаг айл байдаг. Гэрийн хоймор нь хурал семинар хийх болон урлагын тоглолт үзүүлэх тайзтай ба голд нь товойлгож хийсэн хээтэй том зуухтай хурал, үзэгчийн заалтай 4 талдаа 4 хаалгатай хээ хуар болсон эрээн гэр юм.Гаднаа боловсон /00/-той.

Цасны баяр

Оюу-Толгой төсөлд ажиллаж байгаа хүмүүст зориулж хийсэн цасны өдөрлөг болж нэг өдөр сайхан баярлаж өнгөрөв. Цас мөсгүй говьд цас хиймлээр оруулж өргөн баяр болгон тэмдэглэсэн нь манайдаа шинэ сонин. Хүнийг ажиллуулж амаруулж баярлуулж байгаа хүнлэг ёс соёлыг нь манайхан туршлага болгон авбал сайнсан. Хүний эрхийг дээдэлдэг орны хүмүүс эрүүл эрхтэн бүтэн гэрт нь буцаах гэж аюулгүй ажиллагааны маш нарийн стандарт мөрдүүлдэг. Төслийн ажиллагааны талбарт тогтоосон журам нь үнэхээр том менежмент. Монголчууд угийн юманд баригдалгүй амьдарч сурсан задгай хэвшилтэй. Даяаршиж байгаа дэлхийдээ бид шинэ техник технологи ашиглан бусад улс орноос хоцролгүй хөдөлмөрлөж хөгжихөөс аргагүй.

Цалин

Хээр хөдөө ажиллаж элдэв зарлага гаргалгүй амьдралаа л босгочихвол хамтдаа амьдрах сайхан өдөр ирнэ гэж 3 жил зүтгэлээ. Юмны үнэ өсч авдаг цалин маань амьдрал дээшлүүлэх бүү хэл хүрэлцэхээ болив. Ажил хийсэний баяр баясгалан болж цалин буусан өдөр компаниараа бахархаж байсан үе бий. Захирал маань сүүлийн үед энэ миний хувийн өмч надтай санаа нийлэхгүй бол алтан хүн байсан ч хамт ажиллахгүй гэх болов. Хүн мөнгөтөй болж компани нь өргөжихийн хэрээр ухаан нь нэмэгддэг байтал бэрдийн сэтгэлээр улам шуналтай болж эвдэрдэг аж. Хууль юу ч биш гэнэ. Цалингаа голж байгаа хүн байвал зайгаа тавьж өгөөрөй ард чинь орох гэсэн хүмүүс хүлээж байгаа гэнэ. Жилд ажилчдаа эмнэлгийн үзлэгээр оруулах үүргээ үзлэгийн мөнгөө цалин авч байж өөрсдөө даа гэнэ. Шөнө ажилласан цагийн цалин гэж өгөхгүй ердийн илүү цагаар бодно гэнэ. Жилд амралт гэж олгохгүй гэнэ. Энэ олон дарамт шахалтыг бор ажилчид нь шүд зуун тэвчиж байна. Сайхан нийгэм байгуулна гэсэн нь зэрлэг капитализм юм болов уу.

Хүмүүсийн бухимдал

Хүн болж төрсөндөө маш их баярладаггүй хүн нэгээхэн ч үгүй. Адгуус араатаныг бодвол сэтгэн бодох, ухаарах, ухамсарлах гээд зөн совингоосоо илүү ухаанаараа мэдэрч тунгааж, шүүж шийдвэр гаргадаг хэрнээ хүн бид дандаа алдаж харамсаж ухаардаг нь харамсалтай. Ардчилал хүний эрх чөлөөг дээдэлдэг нийгэмтэй болоод эрх чөлөөгөө эдлээд сайхан амьдрана гэж хүмүүс ардчилалыг дэмжиж хүлээж авсан. Олон хууль шинээр төрж хүн бүхэн дагаж мөрдвөл нийгэм дэхь харилцаа зохицуулагдаж шударга ёс тогтоод сүйд болдоггүй юмаа гэхэд айх аюулгүй, сэтгэлийн дарамтгүй амьдрах сайхан нийгэм. Даанч хууль нь ядуучуудад л үйлчилдэг хүчтэй, эрх мэдэлтэн болон хүнд гаруудад үйлчлэх хүчгүй алагчилдаг, авилгач төрийн түшээдтэй нийгэм болоод айдас дарамтан дор шанална гэж хүмүүс төсөөлөөгүй. Сайхан нийгэмд шударга хөдөлмөрлөж хийж бүтээж чөлөөтэй сэтгэж эрх чөлөөтөй амьдарна гэж итгэж байсан хүмүүс бухимдаж байна. Яах гэж ч маргаашаа харах ухаантай төрөв гэж харамсах. Мал болоод төрсөн бол маргаашдаа санаа зовохгүй өнөөдрөөрөө амьдраад амар байхгүй юу гэнэ. Бухимдахгүйн тулд л амьтан болмоор байна гэж үү?

Ойрхон аюул

Манай улс газар хөдлөлийн идэвхтэй бүсэд байдаг тухай сүүлийн үед нилээд яригдаж түгшээх болов. Бурхандаа сайн залбирч маань мэгзэм уншуулаад арга засал хийлгээд төр засаг маань ард биднийгээ хамгаалаад байгаа болтой. Бид ч сайн залбиръя. Хүн төрөлхтөн давагдашгүй хүчний өмнө хүчин мөхөсдөөд аврагч хайж бурханыг хүчтэй болгосон. Бурхан ч хүчтэй!!! Бурханы зогсоож чадаагүй гамшгийг хийсэн нүглийн төлөөс болгож бурхан биднийг шийтгэж байна гэж зөөлрүүлж хүлээж авдаг хүлцэнгүй хүмүүсээ бид. Хот маань тэлж өндөр өндөр харш сүндэрлэн босч бурхан хайр ивээлээ өгсөөр л. Өндөр каркасан барилгын ханыг хөөсөн блокоор өрж бөглөөд өнгөлсөнийг, улсын комисс чанарын өндөр түвшинд баригдаж гэсэн үнэлгээтэй хүлээж авсаар л. Бурханыг хуурсаар л. Бурхан хуурч байгааг нь мэдээд зарлигдаж газар шилгээлгэвэл бурханд хэн хариуцлага тооцож зүрхлэхэв.

3-р сарын 18

Эр хүний баяр гэж сэтгэл огшоодог ч угтаа цэргийн/зэвсэгт хүчний/ баяр. Эр хүн болж төрсөндөө бахархаж эр цэрэгт татагдан явж хугацаат алба хаадагтаа цэргийн баярыг эрчүүд өмчилж нэрлээд нилээд удаж. Орчин үеийн цэргийн мэргэжил, төрөл олширохын хэрээр эмэгтэйчүүд олон тоогоор алба хаан мөр зэрэгцэж, бүр гаажтай нь биднээс илүүтэй мэргэших болов. Нэг лонх юм аваад тэднээс нууж хүртэхгүй бол бид ч бас цэрэг,баяраа хамтдаа тэмдэглэе гээд хуваалцах гээд байж мэдэхийн. Хэрэв тэдэнд баригдахаар бол та нар эр цэргийн алба хааж байгаа эр хүн, гэж итгүүлээд хүүхнүүдийн баяраар сэтгэл хөөрөөд хэрэггүй гээд л хэлчихэе.

Мартын 8

Хоёр хоногийн дараа, олон улсын эмэгтэйчүүдийн эрх ашгаа билүү эрх чөлөөгөө ч билүү хамгаалах тэмцлийн өдөр. Өмнөх нийгмийн үед гоё баярын нэг байлаа. Байлаа гэдгийн учир нь энэ өдөр баяр бишт байгаа юм. Хэн нэгэн бүсгүй ч биш, бүсгүйчүүдийн хөндөгддөг эрх ашгийг төр засаг, нийгэмдээ зөөлнөөр хэлвэл сануулах, хатуугаар хэлвэл хамгаалж тэмцэх эрхийн өдөрт энэ өдрийн утга учир байх ёстой байх. Энэ нийгмийн эхний жилүүдэд залруулж эхчүүд, эмэгтэйчүүдийг хүүхэдтэй нь хамтатгаад баярлуулъя гэж шийдсэнд, мартын 8, баярын өдөр зад наргихгүй бол тэмцсэн болохгүй гээд эмэгтэйчүүд гоморхов. Төр засагт байгаа хүмүүс ч эмэгтэйчүүддээ хайртайгаа харуулах, мөн улам илүү хайртай болж байгаагаа өрсөлдөгч нараасаа түрүүлж илүү мэдрүүлж уяруулах арга хэмжээ авав. Мөн эмэгтэйчүүд эрх ашиг,эрх чөлөө гэх мэт тэгш эрхийн асуудал ярилгүй идэвхгүй байвал эрх баригчдад ашигтай бас амар байсан байх. Би ч бас эхнэрээ баярлуулна, ганц баяр чинь шүү сайхан баярлаарай хайртай шүү ганцхан чамдаа гээл баярлуулж байхад илүү юм яриад байхгүй биз. Илүү эрх нэхвэл албан ёсны баярын өдрийг нь тэмцлийн өдөр болгуулах санал гаргана гэхээр баярлахаа бодоод /улаан өдөр байсан нь дээрээ гэх/ байлгүй. Надад ч амар тэр өдөр жаахан тал засаад л өгвөл, цэргийн /зэвсэгт хүчний/ өдрөөр эр хүний баяр гээд намайг баярлуулж л таараа. Зэвсэгт хүчний баяр удахгүй болно эхнэрээ сайхан баярлуулсан байхад ч. хэ хэ хэ Эр хүн гэсэндээ арай алсыг харах юмаа би.

Чука ах өчиг алдсан нь

Ханбогдын Болоож ахыг мэдэхгүй хүн ховор. Пол ах гэцгээх. Ах ч ноён нуруутай сайхан хүн байдаг юм. Хашир гэж жигтэйхэн хэр баргийн ярианд оролцохгүй мэдэхгүй, харин л дээ, яадгийн бол гээд нэг ч үг алдаж гэнэдэхгүй. Нэг өдөр манай хэд хавь ойрын юм ярьж, халж байгаад ханбогдын хэдэн хүүхнүүд рүү яриа хальтран энэ Болороо одоо болтол нөхөр хүүхэдгүй онгон байх гээл цаашлуулцгааж байж. Гэтэл яриа чагнаж суусан Пол ах, тэр онгон бишээ яалаа гэж онгон байхав гээл ярианд оролцоход нь Галаа та яагаад сайн мэдээд байна аанн гэвэл, гэнэдсэнээ мэдээд ахыгаа дамшиглаад л гэж улайсан гэдэг. Ах дотроо мэдэж байж ч болох л доо. Гэхдээ томоотой доо ах.

Хаа сайгvй ээ хаа сайгvй

Манай ажлынхан дан эрчvvд болохоор нэгнээ явуулна гэж тоймгvй. Манайхан ч тэр байдалд алдаа гаргаж онигоонд орохгvйг хичээцгээнэ. Єдрийн хоолонд орохоор хоолны зааланд ойртох vед манай Галбаатарын нутгийн царай зvс муутай нэг хvvхэн, Галаа ах сайн уу? та хаана ажиллаж байгаа юм гэхэд нєхдєєсєє ичэж зовсондоо их сандарч хаа сайгvй ээ, хаа сайгvй гэж ууртайгаар хариулж, дараа нь нутгийн хvн юм болохоор тааралдаад мэндэлсэнд цаад хvvхэн нь дуугаралгvй хариу барин онигоо болж эвгvй байдалд оруулсан шүү.

Жижиг үс

Манай Ганболд гэж үсэрхүү хар хүн байх. Үс Ганбаа гэж хочилцгоодог байв. Ямар сайндаа янзалж байсан шугамнаас нь ус алдахад /үстийн булаг/ гэж даапаалж байхав.Бас нэг үсэрхүү Ганбаатар гэдэг залуу ажилд орж тэр хоёрыг том жижиг үс гэцгээх болсон юм. Тэр хоёр тохиолдлоор нэг гэрт хуваарилагдав. Нэг орой Аагий, Хуягаа хоёр жижиг Ганбаатай уулзахаар /үс/ байна уу гээд шагайж, гэтэл том /үс/ байх таарч юу гэнээ гээд л муухай харахад ахмад хүнээс бэргэсэн хоёр, үгүй ээ жижиг үс гэтэл хуцаад байгаарай та нар гэнгүүт л хаалгыг нь хаагаад зугтаж. Балмагдсан хоёр холдсон хойноо элгээ хөштөл инээсэн гэдэг.